Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Prof. Dr. Recai Pabuçcu, “Kariyer planlaması yapan ve çeşitli sağlık problemlerinden ötürü anne olmayı erteleyen kadınlar, eğer rezervleri kritik bir noktada ise, yumurtalarını dondurup ileride bu yumurtaları kullanarak çocuk sahibi olabilmektedir. Türkiye’de önceki yıllarda sadece kanser gibi zorunluluk hallerinde Sağlık Bakanlığı’nın izin verdiği yumurta dondurma işlemi, 2014’te yayımlanan yönetmelik ile erken menopoz riski olan veya henüz ailesini tamamlayamamış bireyler için de umut kaynağı haline gelmiştir.” dedi.

Yumurta dondurma işlemi nedir?

Yumurta dondurma işlemi, kadının yumurtalığından elde edilen yumurtanın (oosit) saklanarak ileride kullanılması amacıyla dondurulması işlemidir. Kadın yumurtalıklarında rezervi esas olarak oluşturan follikül adını verdiğimiz ufak kesecikler bulunmaktadır. Bu keseciklerin içerisinde yumurta bulunur. Belirli işlemler sonrasında toplanan yumurtaların laboratuvar ortamında dondurulduğu bu yöntem, yumurtaların saklanmasına ve ileride kullanılmasına olanak sağlamaktadır. Yumurta dondurulması için yumurta alımı işlemi, tüp bebekteki ile aynıdır. Yumurta hücresi dondurulduğunda, kadının o anki yaşının özelliklerini taşımaktadır. Bu yöntemi tercih eden kadınlar diledikleri yaşta anne olma şanslarını korumuş oluyorlar. Örenğin 35 yaşında dondurulmuş yumurtalar eğer 5 sene sonra çözülecek ve kullanılacak ise, elde edilecek embriyonun özellikleri 35 yaşa göre değerlendirilir ki bu da önemli bir avantaj sağlar.

Nasıl yapılır?

İşlemin mutlaka deneyimli tüp bebek merkezlerinde yapılması gerekir. Kadında adetin başlamasıyla birlikte yaklaşık 10-15 gün süre ile hormon tedavisi uygulanır. Bu hormon tedavisi neticesinde elde edilen yumurtalar, laboratuvar koşullarında vitrifikasyon tekniği ile dondurulmaktadır. Vitrifikasyon tekniği, en gelişmiş dondurma tekniği olup donma ve çözme esnasında diğer tekniklerden daha az hasar yaratmaktadır. Gebelik istenildiği zaman, doktora başvuran hastanın yumurtaları çözdürülür, eşinin spermleri ile döllenme işlemi yapılır, elde edilen embriyolar da transfer edilir ve gebelik beklenir.

Kimler bu işlemi yaptırabilir?

Yumurta dondurma işlemi, kanser ve benzeri sağlık sorunları nedeniyle yumurtalık cerrahisi geçirecek ya da kemoterapi, radyoterapi gibi yumurtalıkları etkileyecek tedavilerin planlandığı hastalarda, üreme yeteneğinin korunması için kullanılıyordu. Ancak revize edilen yönetmeliğe göre, yumurta toplama işlemi, ileri yaş ya da çeşitli nedenlerle yumurtalık kapasitesi azalmış bekar kadınlarda da uygulanmaya başladı. Bu sayede henüz partneri olmayan ve yumurtalık kapasitesi azalarak ilerde gebelik şansı düşecek olan kadınlarda, düşük rezerv gösterilerek yumurta hücreleri saklanmakta ve doğurganlıkları korunabilmektedir.

Kimler yaptıramaz?

Menopoza girmiş ya da yumurtalık kapasitesi ileri derecede azalmış olgularda sağlıklı yumurta elde edilemiyor ve yumurta dondurma işlemi mümkün olmuyor.

Daha önce çeşitli gerekçeler ile 43 yaşında yumurtaları dondurulmuş bir olguda, tam 5 yıl sonra yani 47 yaşında bu yumurtalar çözüldü ve eşinin spermleri ile döllendi. Elde edilen embriyolar transfer edildi ve gebelik haberi geldi.

Yumurta hücresi ve embriyo dondurulması ile de özelikle son yıllarda oldukça tatmin edici sonuçlar alınmaktadır. Dondurulmuş hücrelerle elde edilen başarı, yaklaşık olarak taze kullanılan hücrelerle elde edilen başarıya yakındır. Günümüzde kullanılan modern tıp yöntemleri ile dondurulan embriyoların yüzde 95’inin sağlıklı olarak çözülebilmedir. Bu embriyolarda gebelik şansı tabi ki yaş ile değişmekle birlikte ortalama yüzde 40- 50‘lere kadar ulaşabilmektedir. Dondurma işleminden yıllar sonra bile sağlıklı gebelikler elde edilebilmektedir. Dondurulmuş hücrelerle elde edilen gebeliklerde bebeklerde herhangi bir olumsuz gözlenmemektedir. Ayrıca araştırmalar, dondurma yöntemi ile doğan bebeklerde anomali açısından risk olmadığını da göstermektedir.

Yumurta dondurma işlemi ile ilgili, risk altındaki kadınlar vakit kaybetmeden mutlaka bilgi almalıdır.